| SPANISHSKY.DK 10 MEI 2021 |

Hun strijd tegen het fascisme van 1933 tot 1945

Zoals veel Nederlandse communisten werden ook vier broers Kloostra en drie van hun zwagers het slachtoffer van een anticommunistische actie die in januari 1923 begon en die in mei 1940 in opdracht van de burgemeester na de Nederlandse capitulatie werd voortgezet. De actie van 1923 maakte deel uit van de activiteiten van de Nederlandse geheime politie-inlichtingendienst die eind 1917 begonnen.

Deel 3.2: De familie Kloostra en zwager: Johan Kloostra

 
Bij de strijd tegen het fascisme tijdens de oorlog in Spanje en de Tweede Wereldoorlog waren 15 leden van de familie Kloostra en haar schoonfamilies betrokken. Vier van hen verloren het leven.

Door Mario Kloostra en Rudi Harthoorn

Drie Kloostra Brothers in de Spaanse Burgeroorlog: Henk, Johan en Arie Kloostra

Johan Kloostra

Johan (Jo) Kloostra werd op 29 maart 1916 geboren in Rotterdam als zoon van Tjerk Kloostra en Josina Kooijman. Hij groeide op in een gezin met 12 kinderen.

Het hele gezin was communistisch georiënteerd en werd antifascist. Zijn beroep werd technisch ontwerper. Zijn roepnaam was ‘Jo’. In de jaren dertig hield hij veelvuldig toespraken tegen het fascisme, staande op een sinaasappelkistje in het centrum van Den Haag.

Hij hielp joodse en communistische vluchtelingen de Duits-Nederlandse grens over en bracht ze naar veilige adressen om te voorkomen dat de Nederlandse politie ze zou oppakken en terugsturen naar Duitsland.

Spaanse Burgeroorlog

Samen met zijn broer Henk en zijn zwager Leen Triep vertrok hij op 4 april 1937 naar Spanje om zich als vrijwilliger aan te sluiten bij de Internationale Brigade.

Johan (met pet) aan het front in de Spaanse Burgeroorlog

Interneringskamp in Frankrijk

In 1938, aan het eind van de burgeroorlog, ging hij naar een door prikkeldraad omheind kamp aan het strand bij Argeles sur Mer in Zuid-Frankrijk. In dat kamp waren ongeveer 74.000 vluchtelingen: Spanjaarden en buitenlandse vrijwilligers van de Internationale Brigade.

Herdenkingsmonument, interneringskamp ArgelèsAbedia

De toestand in het kamp was zo slecht dat je het een concentratiekamp kunt noemen: veel mensen stierven door honger, onhygiënische omstandigheden en slechte huisvesting. Al snel kon Jo het kamp verlaten en kwam in maart 1939 in Nederland aan. Daar verloor hij zijn Nederlanderschap (Lees alstublieft Deel 3.1: De familie Kloostra en zwager: Arie Kloostra).

Nederlands verzet

Direct na de Duitse bezetting van Nederland in mei 1940 sloot hij zich aan bij het communistisch verzet in Den Haag. Hij sloot zich met zijn broer Arie en zwager aan bij een groep die vanaf het begin vuurwapens droeg en sabotage pleegde aan auto’s en telefoonkabels.

Leen Triep

Arie Kloostra

Later was Jo betrokken bij het vervalsen van voedselbonnen en de verplichte persoonsbewijzen. Jo gebruikte toen de schuilnaam ‘Wim’. Op 24 december 1941 trouwde hij met Dina van Rijsdam (* 29 maart 1916– † 27 oktober 1991).

Jaap Boekman

Jacob (Jaap) Boekman

Tjerk Koostra

In het najaar van 1942 was hij koerier tussen zijn broer Tjerk Kloostra en Jaap Boekman, die de nieuwe leider was van het communistische verzet in Den Haag. Boekman werd op 21 december 1942 door de inlichtingendienst van de politie gearresteerd, nadat hij door Van Soolingen in de val was gelokt (Lees alstublieft Deel 2: De strijd tegen het communisme). Boekman zweeg na zware martelingen, maar een celspion verleidde hem te praten over zijn ervaringen in het verzet. Boekman werd op 23 september 1943 gefusilleerd.

Gearresteerd

Zo kwam de Sicherheitsdienst veel te weten over het communistisch verzet en kon een groot aantal communisten in het verzet worden gearresteerd. Ook Jo werd op 10 maart 1943 gearresteerd, evenals zijn zwager Willy Donderwinkel op 17 februari 1943. Jo werd in Den Haag (Oranjehotel) en Utrecht gevangen gezet.

Oranjehotel Arjan de Jager KleinLicentie

Johan werd op 6 oktober 1943 naar het Kamp Vught gestuurd.

Kamp Vught van circa september 1944 tot 1945

In concentratiekamp

In juni 1943 was er in Utrecht een strafproces bij de rechtbank van de Kriegsmarine tegen de belangrijkste leden van de groep Boekman. Vier personen kregen de doodstraf en werden geëxecuteerd. Vanwege het vonnis werden Jo en Willy op 6 oktober 1943 naar het concentratiekamp Herzogenbusch gestuurd, waar zijn broers Arie en Rein al zaten. Jo werd in het Philips-Kommando geplaatst.

Op 24 mei 1944 werden de drie broers overgebracht naar Dachau. In het najaar van 1944 waren vier broers Kloostra tegelijk in Dachau: Arie, Jan, Johan en Rein. Vervolgens werd hij overgeplaatst naar het Außenlager Steinhöring. In Steinhöring moest hij werken als verwarmingsmonteur in een Lebensborn-project. Kort voor de bevrijding werd hij teruggestuurd naar Dachau.

Toegang tot concentratiekamp DachauRennett Stowe Licentie

Het Lebensborn instituut, Außenlager Steinhöring

Kort voor de bevrijding werden Arie en zijn broer Johan geselecteerd voor een zogenaamde dodenmars naar een onbekende bestemming. De verwachting was dat de meesten of misschien wel alle geselecteerden tijdens die mars zouden omkomen. Een Duitse medestrijder in Spanje herkende de broers en wist hun namen op de lijst te verwisselen voor die van zwarthandelaren. De rest van hun leven hadden ze de bittere smaak dat ze overleefden ten koste van het leven van anderen.

Bevrijding en de bus uit Dachau

Slechts drie dagen later, op 29 april 1945 om 17:28 uur, arriveerde het Amerikaanse leger in het kamp.

Na de bevrijding hielpen hij en zijn broer Arie de Amerikanen bij het opsporen van ondergedoken SS-officieren.

Omdat veel bevrijde mensen snel naar hun vaderland konden terugkeren, maar de Nederlanders niet, organiseerde de in Dachau bevrijde Nederlander Hans Teengs Gerritsen een bus om terug te keren en hulp te vragen voor evacuatie van de andere Nederlanders in Dachau. In de bus zaten 18 bevrijde mensen, onder wie Arie en Johan. Na terugkeer konden zij inderdaad regelen dat er een evacuatie-actie werd gestart. In 1987 verscheen een boek met een beschrijving van de terugkeeractie per bus.

De bus in Dachau op 17 mei 1945 vlak voor vertrek naar Nederland. Tweede van rechts met pet Arie, boven hem in het raam met pet en zonnebril op Johan. Op de voorste rij vanaf derde van rechts naar links Ed Hoornik, Hans Teengs Gerritsen, Jaap Mesdag, Carel Steensma. Verder staan Willem Brugsma, Louis van Dungen, Dirk de Loos, Piet Maliepaard, Freek Niemeijer, Johan Post Uiterweer, Jannes van Raalte, Nico Rost, Frits Steen, Cas Vermeulen, Bram Wolff

De naoorlogse jaren

Na de oorlog werkte Jo in een verwarmingsindustrie en klom op tot projectleider. Verder werkte hij voor de dienst voor het beheer van overheidsgebouwen. Op 52-jarige leeftijd ging hij met pensioen vanwege lichamelijke problemen als gevolg van zijn gevangenschap.

Zijn karakter kan worden omschreven als humoristisch, optimistisch en verantwoordelijk. Hij discussieerde graag over politieke kwesties en bleef actief in de communistische partij. Hij had drie kinderen. Zijn hobby’s waren filmen en tekenen. Hij was dol op zijn kleinkinderen die hij vaak filmde. Zijn tekeningen waren prachtig.

Johan Kloostra en Leen Leen Triep (met baret) in Spanje, 1986

Johan Kloostra en Leen Leen Triep in Spanje, 1986

Johan Kloostra stierf op 27 oktober 1991 in Alphen aan den Rijn.

DE ENIGE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE INHOUD LIGT BIJ DE AUTEUR